Koudemiddel R134a is een HFK, een waterstof-fluor-koolwaterstof. In tegenstelling tot het vroegere R12 is het geen CFK. Chloor zit er dus niet in. Mooi, want daardoor tast het de ozonlaag niet aan. Die fluor is wel een probleem. Het maakt R134a tot een sterk boeikasgas. Hoe sterk? Dat wordt uitgedrukt in GWP. De Global Warming Potential van kooldioxide is 1, die van R134a is 1430. Met andere woorden, 1430 kg CO2 in de lucht brengen heeft hetzelfde effect op de aardse broeikas als 1 kilo R134a laten ontsnappen. Eerder rekenden we al eens uit dat de aircovulling van een middenklasser voor de atmosfeer hetzelfde broeikaseffect heeft als 3.637 km rijden met zo’n auto.
Als Nederlandse consument kun je ook kleine busjes R134a bestellen. Bij AliExpress. Eén probleempje, je krijgt het niet geleverd. Omdat ze in de EU verboden zijn, laat de douane deze verpakkingen niet door. Maar goed ook, gepruts met deze flesjes veroorzaakt niet alleen milieuschade, het lost bovendien geen aircoproblemen op. Dat kan de particulier beter overlaten aan de opgeleide vakman.
Quotum voor klimaatgas
Om die reden stelde de EU 517/2014-regelgeving een maximum aan de hoeveelheid F-gassen die vanaf 2015 in de EU geproduceerd of geïmporteerd mogen worden. De totale hoeveelheid van 2015 uitgedrukt in CO2-equivalent (CO2e) werd daarbij op 100 % gesteld. Vanaf dat jaar gaat het toegestane percentage nu stapsgewijs naar beneden, met iedere drie jaar een grote stap. Tot de CO2e van de totale hoeveelheid F-gassen in 2030 nog maar 21 % is van die in 2015.
Slim, want zoals we zagen is de CO2e van R134a gelijk aan 1430, terwijl die van het nieuwe koudemiddel R1234yf maar 4 is. Iedere kilo R134a die de EU-markt niet opkomt, maakt zo plaats voor 1430 / 4 = 357,5 kg R1234yf. Kortom als er snel genoeg wordt overgeschakeld naar klimaatvriendelijke koudemiddelen komen er ondanks steeds lagere CO2e-quota geen tekorten.
Foto op AMT Autotechniek op Facebook. Vorig jaar gemaakt op St Maarten door AMT-lezer Daniël Hendrik. Niet alleen daar, maar in tal van landen staat R134a gewoon in het schap voor particulieren.
R134 aantrekkelijk voor smokkelaars
Tot zover de theorie. In de praktijk ging de prijs van R134a door de regeling hard omhoog. Was voor 2015 een euro of acht normaal voor een kilo in de jaren daarna zagen we de prijs oplopen tot wel 40 euro. Mensen die het allemaal wat minder nauw nemen met de regeltjes hebben vaak een scherp oog voor dat soort prijsontwikkelingen. Het gevolg: ‘Koudemiddel is beter dan coke’-berichten. Lees even mee op misdaadjournalist.nl:
“Is het niet slimmer om iets anders te smokkelen dan harddrugs, vraag je je weleens af. Toevallig kom ik weleens mensen tegen die voorheen wat in drugs deden, maar daarmee gestopt zijn omdat ze het te gevaarlijk vonden. Tenzij je dol bent op kat-en-muisspelletjes, anders kun je je capaciteiten beter gebruiken voor iets waar politie, justitie en de politiek van dorp tot wereldwijd wat minder op gefocust zijn: import van koudemiddelen.”
Het viel de onderzoekers op dat China meer F-gassen exporteerde naar de EU, dan Europese landen importeerden uit China
De deur staat wijd open
In april vorig jaar verscheen een rapport over de EU-F-gassen-import van het Environmental Investigation Agency. Het rapport heeft de veelzeggende naam: ‘Doors wide open’. Het was de onderzoekers opgevallen dat China in de periode 2016-2017 aanzienlijk meer F-gassen exporteerde naar de EU, dan Europese landen importeerden uit China. Zo was de Chinese export van China naar Denemarken 238 % groter dan de Deense import uit China. Voor Griekenland was dat cijfer 104 %, voor Litouwen 123 % en voor Kroatië 304 %. Vreemd!
Nederland met zijn Rotterdamse haven is de grootste EU-importeur van F-gassen. In de periode 2016-2018 daalde de import hier. Logisch, in 2018 schreef de EU 517/2014-regelgeving immers een flinke reductie voor. Minder logisch was dat de import in een aantal andere EU-landen juist met meer dan 100 % steeg. Het rapport noemt: Oostenrijk, België, Denemarken, Griekenland, Ierland, Letland, Malta, Polen, Portugal, Roemenië en Zweden. Hé, daar zien we een aantal dezelfde namen als bij die onverklaarbare Chinese import-exportcijfers! Het rapport ziet die grote stijging in deze landen dan ook als een zorgelijke trend: “Die landen zouden weleens hotspots van illegale handel kunnen zijn.”
Ziet er verfrissend uit, dit online aanbod. Maar is het niet!
Meer gesjoemel
Op basis van douanegegevens uit 2017 leidden de onderzoekers af dat de import plus de productie min de export zo’n 16 % hoger was dan het totale F-gassen-quotum. Ondertussen klopt de officiële HFC-registratiedata als een bus. Hoe dat kan? Nou misschien rapporteren importbedrijven een hoog-GWP-gas wel als een gas met een lager GWP. En misschien doen exporterende bedrijven wel het omgekeerde. Door onvoldoende controle is het systeem niet waterdicht, weten de onderzoekers.
Wegwerpcontainers? Oei, dan moeten alle alarmbellen afgaan!
Behalve het gesjoemel op papier is er als gezegd ook de smokkel. Veel Chinees F-gas komt via Rusland of Oekraïne naar Polen en de Baltische staten. Ook de route via Turkije of Albanië naar Griekenland is immens populair. Kenners van de Griekse markt schatten dat 50 tot 80 % van het in Griekenland gebruikte F-gas een illegale herkomst heeft. Dat gas komt vaak in kleine hoeveelheden in busjes of zelfs in personenauto’s de EU-binnen. Of het komt over zee. In Italië komt illegaal koudemiddel via vissersboten aan wal.
Niet eens goedkoper
Al met al is de beschikbare hoeveelheid van hoog-GWP-F-gassen (zoals R134a) inmiddels zo groot dat er absoluut geen schaarste meer is. De prijzen zijn terug op het niveau van voor de EU 517/2014-regelgeving en de officiële leveranciers blijven zitten met hun voorraden. Niet alleen de officiële leveranciers overigens. Kijk maar eens op marktplaats, als het om R134a gaat is dat een populair platform om illegaal koudemiddel bij het garagebedrijf te krijgen. Je hoeft er niet lang rond te neuzen om te stuiten op een ‘bedrijf’ als ‘Koel Paleis uit Utrecht’. Dat biedt R134a aan in 13,6 kg wegwerpcontainers. Oei, dan moeten alle alarmbellen afgaan, want die zijn illegaal in de EU. Even verder kijken. Hé, Airco Huis uit Woerden, Airco Gas Breda, Airco Paleis ’s-Gravenhage, Koel Fabriek Amsterdam, Hans Gas Rotterdam, Gas Fabriek Arnhem en nog een paar fantasienamen blijken allemaal van dezelfde aanbieder te zijn. En ze hebben allemaal hetzelfde aanbod: € 199,- voor 13,6 kg R134a in een wegwerpcontainer.
Die prijs is helemaal niet zo aantrekkelijk. Als je even verder kijkt op Marktplaats vindt je ook Louis Verheggen uit Eindhoven. Dat is een bekende automaterialengrossier. Daar koop je een 12 kg R134a in de vertrouwde statiegeldcilinder voor € 159,-. Tenminste, als je een F-gassencertificaat kunt overleggen.
Hoe herken je nep gas?
Een leverancier die wegwerpcilinders R134a bezorgt in een busje zonder bedrijfsnaam? Voor de helft van de prijs? Die het statiegeld wel afhandelt op de factuur, maar zegt dat hij de flessen niet terug hoeft? Die geen veiligheidsblad met zijn productnummer kan overleggen? Die niet vraagt naar een F-gassencertificaat? Dat is overduidelijk foute boel? Hoe je fout gas nog meer kunt herkennen? Vier samenwerkende Europese organisaties in de aircobranche maakten een duidelijk leaflet. De Nederlandse versie vind je via AMT eXtra.
Werk met legaal gas!
Overigens zouden de prijzen van R134a volgend jaar wel weer eens kunnen gaan stijgen. Iedere drie jaar wordt het F-gassenquotum immers met een grote stap bijgesteld. Na 2018 is het in 2021 weer zover. Maar zelfs als illegaal koudemiddel dan weer goedkoper zal zijn dan legaal, zijn er toch hele goede redenen om met legaal gas te werken. Welke? Het begint al bij die illegale wegwerpflessen. Zijn die beproefd? Of loop je er als autotechnicus grote gezondheidsrisico’s mee?
Zouden de mensen die overstapten uit de drugshandel er voor terugdeinzen om koudemiddelcilinders te vullen met LPG?
Hetzelfde geldt voor de inhoud. Hoe zeker kun je zijn dat er echt R134a in zit? LPG functioneert ook prima als koudemiddel. Zouden de mensen die overgestapt zijn uit de drugshandel er voor terugdeinzen om koudemiddelcilinders te vullen met LPG? En wat als nep-R134a voor schade bij de klant zorgt? Misschien is het alleen schade aan zijn auto. Maar als het gas brand veroorzaakt, kunnen er ook veel ergere dingen gebeuren. Bij wie kun je dan aankloppen voor dekking van de schade? Bij Koel Paleis uit Utrecht? Dat heeft geen website, noch een adres of telefoonnummer. Dus eh, misschien toch maar liever winkelen bij een leverancier die zich wel netjes aan de regeltjes houdt?
_w1462_h816_1.jpg)
