Van elke honderd familiebedrijven blijven er na de tweede generatie nog maar zestig over, na de derde generatie 32 en na de vierde generatie nog maar zestien. Dat is bijna een halvering per generatie. Binnen familiebedrijven gaat het vaak mis omdat de beoogde opvolger simpelweg niet de juiste capaciteiten heeft. In het overnameproces zelf gaat ook veel mis. De beoogde opvolger leunt uit loyaliteit op de boekhouder van zijn ouders of loopt te hard van stapel. Degene die het bedrijf moet overdoen trapt op de rem of blijft zich met de zaak bemoeien, waardoor de opvolger zich niet kan ontwikkelen. En dan zijn er nog de familieleden, die niet op de hoogte worden gebracht of het er niet mee eens zijn. Nee, het is geen wonder dat slechts de helft van de familiebedrijven een volgende generatie haalt.
Hoe vind je een koper?
Bedrijfsopvolging binnen de familie komt ook minder vaak voor, omdat kinderen (in tegenstelling tot hun ouders) vaker hun eigen toekomst zoeken. Als je je bedrijf verkopen wilt, waar moet je dan zoeken? Natuurlijk kan je een balletje opgooien bij een onderdelenleverancier of grossier en wie weet bijt er wel iemand. Dat lukt wel eens. De leverancier of grossier heeft immers veel contacten in de regio en hij kan best eens iemand polsen. De betrouwbaarheid en anonimiteit zijn dan natuurlijk niet gegarandeerd en daar gaat het al heel vaak mis. Het kan ook anders.
Zoek gericht
Volgens Inter Actus in Waalwijk, een bedrijf dat gespecialiseerd is in fusies en overnames in de autobranche, vinden kopers en verkopers elkaar meestal op één van de volgende manieren. 1. Er zijn verschillende platforms waar autobedrijven zich anoniem kunnen presenteren aan potentiële kopers. Pas bij serieuze kandidaten worden partijen met elkaar verbonden. 2. Vaak heeft een importeur of een franchise-gever van een formule al een beeld bij een invulling van het netwerk. Dan kan het logisch zijn om eens met de buurman te praten. 3. Regelmatig heeft ook de verkoper al iemand in zijn eigen netwerk op het oog. 4. Door de contacten in de autobranche in het hele land worden ook kandidaten in het eigen netwerk van Inter Actus gevonden.
De rol van je accountant
Voor veel ondernemers is de accountant een vertrouwenspersoon. Uit onderzoek van Bedrijventekoop.nl blijkt dat ruim een derde van de ondernemers hun verkoopplannen eerst met hun accountant bespreken, voordat ze het verkoopproces starten. Bedrijventekoop.nl vindt dat de accountant de ondernemer prima kan bijstaan in het begin van het overnameproces, maar dat de meeste boekhouders niet voldoende gekwalificeerd zijn om het hele traject te begeleiden. Bedrijventekoop.nl maakt een uitzondering voor de grote kantoren die een eigen 'corporate finance'-afdeling hebben. Veelgehoorde tip: laat je adviseren door een onafhankelijke partij. Dat is niet de eigen boekhouder.
Neem een voorbeeld aan de boeren
De autobranche is niet de enige plaats met een bedrijfsopvolgingsproblematiek. In de agrarische wereld speelt dit nog veel sterker en daarom is er een 'Boer zoekt boer'-programma opgezet. Het doel is om de boeren voor de toekomst te behouden door overdragers zonder opvolger en opvolgers zonder bedrijven met elkaar in contact te brengen. Het initiatief wordt in brede kring gedragen door drie landbouworganisaties, een bank, een accountantsfirma en een coach. 'Boer zoekt boer' wordt agrarisch-breed gedragen en staat dankzij de media ook op de politieke agenda. Waarom doet de autobranche dit niet?
Ja, maar wacht eens, BOVAG heeft toch een Matchmaking-platform? Inderdaad. Maar behalve dat je op de site van BOVAG een aanmeldformulier kunt invullen, doet BOVAG zelf helemaal niets. Na het invullen van het formulier nemen Adviseurs van Alfa Consultants contact met je op om een zoekprofiel of bedrijfsprofiel op te stellen. Dat kost geld.
Wat kost de zoektocht?
Wie ontzorgt wil worden moet betalen. Peter - eigenaar van een autobedrijf in de buurt van Helmond - moest op een platform meer dan duizend euro betalen voor een drie maanden durende advertentie. Dat vond hij te duur. Peter week uit naar een Marktplaats-advertentie en hoe dat uitpakte lees je elders in dit online-magazine. Matchmaking van BOVAG/Alfa Consultants kost 1.500 tot 2.000 euro (ex BTW) voor BOVAG-leden. Dat betaal je voor het laten zoeken naar een geschikte koper/verkoper, het opstellen van een aan- of verkoopprofiel en een eerste gesprek met Alfa Consultants of de onderneming wel verkoopbaar is. Wie bereid is om zelf wat werk te verrichten kan zichzelf een hoop kosten besparen, want sommige platforms hebben een doe-het-zelf pakket samengesteld. Zo'n pakket bestaat onder andere uit een anoniem zoekprofiel en uitgebreide informatiedocumenten.
Let op management, cultuur en fiscaliteit
Wil je een bedrijf kopen of verkopen? Let dan goed op de volgende aspecten:
- Management en afhankelijkheid: Des te afhankelijker het bedrijf van één persoon is, des te moeilijker is het bedrijf te verkopen. Zorg dat 'de vent in de tent' vervangbaar is.
- Organisatie en cultuur: Bij een open bedrijfscultuur verloopt de bedrijfsovername soepeler. Zorg dat de verantwoordelijkheden van het personeel en management gespreid en duidelijk zijn.
- Financiële huishouding: Het verbeteren van de rentabiliteit en de solvabiliteit (de verhouding tussen het eigen vermogen en vreemd vermogen) kan drie tot vijf jaar in beslag nemen.
- Fiscale en juridische aspecten: Voor de verkoper is de fiscale afrekening van (stakings)winsten bij een eenmanszaak of v.o.f. belangrijk; voor een bv is dat de mogelijkheid om zelf te bepalen wanneer je belasting betaald. Het kan interessant zijn om de juridische structuur van je onderneming te wijzigen. Dat kost tijd.
Verlaag de drempel, doe zoals de boeren
Het 'Boer zoekt boer'-programma heeft een lage drempel. Eenmalig betaal je 75 euro en daar heb je natuurlijk geen bemiddeling voor. Wel heb je onbeperkt toegang tot een website, een webinar, informatiebijeenkomsten en specialistische informatie over bijvoorbeeld Vermogensversterkend Krediet en borgstellingskredieten. Als eerste stap is dat geweldig. Nou de autobranche nog.
Stoppen kost ook geld
Twee op de drie ondernemers heeft een jaar voor de overdracht nog niets geregeld. Heel onverstandig zeggen de specialisten, want in veel gevallen zorgt een goede voorbereiding voor een hogere verkoopopbrengst. Toch wordt die voorbereiding in de praktijk zo lang mogelijk uitgesteld. Die voorbereiding is nodig voor de fiscale gevolgen, ook als je een onderneming stopt, want misschien moet je dan stakingswinst betalen. Stakingswinst is het verschil tussen de boekwaarde van het bedrijf en de werkelijke waarde op het moment van overdracht of bedrijfsbeëindiging. De stakingswinst maakt deel uit van het inkomen van de ondernemer (minus 3.630,- euro). Over de rest moet je dus inkomstenbelasting betalen. Rikus Rijnberg heeft een autobedrijf in Gasselternijveen: "Ik weet van collega's die zouden willen stoppen, maar dat niet kunnen, omdat ze dan met de fiscus moeten afrekenen en dan gaan ze nat."
